Η Δίκη των Δικαστών

Στο κανάλι του ΑΝΤ1 σήμερα ανήμερα της Εθνικής μας εορτής παίζει η συγκεκριμένη ταινία υπενθυμίζοντας σε όλους μας τον ρόλο των «φιλελλήνων» στην απελευθέρωση του έθνους αφού έφτασαν στο σημείο να φέρουν ενώπιον του δικαστηρίου ακόμα και τον ήρωα της επανάστασης του 1821..τον Γέρο του Μωριά…τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη.

Η ερμηνεία του Νίκου Κούρκουλου καθώς και τα κείμενα είναι καταιγιστικά.

Ποιος θυμάται τον Π. Βαλσαμάκη συνήγορο του Κολοκοτρώνη και τον Χ. Κλωνάρη συνήγορο του Πλαπούτα; Ποιος θυμάται τον επίτροπο επικρατείας Masson ( δικηγόρος υπεράσπισης του Μαυρομιχάλη και εισαγγελέας στην δίκη του Κολοκοτρώνη) και τους 3 αντιβασιλείς που διοίκησαν την Ελλάδα μετά τον θάνατο του Καποδίστρια ;

«Αθανάσιος Πολυζωίδης.

Ο δικαστής που αρνήθηκε να καταδικάσει τον Γέρο τού Μωριά.

Ναύπλιο 1834: Ο Αθανάσιος Πολυζωίδης, εκδότης της εφημερίδας «Απόλλων», εχθρός του Καποδίστρια και του Κολοκοτρώνη, αναγκάζεται να καταφύγει στην Ύδρα για να αποφύγει τη σύλληψη του. Έπειτα από τη δολοφονία του Καποδίστρια επιστρέφει στο Ναύπλιο και διορίζεται Πρόεδρος του Εγκληματικού Δικαστηρίου… Μετά τη σύλληψη του Κολοκοτρώνη και του Πλαπούτα, με εντολή της Αντιβασιλείας, το δικαστήριο, με πρόεδρο τον Πολυζωίδη, καλείται να τους δικάσει με την κατηγορία της Εσχάτης Προδοσίας… Όμως κατά τη διάρκεια της διαδικασίας η κατηγορία αποδεικνύεται ανεπαρκής. Οι μάρτυρες λένε ψέματα, ο Επίτροπος Επικρατείας είναι προκλητικός και το κατηγορητήριο του ελλιπές. Οι επεμβάσεις της Αντιβασιλείας απροκάλυπτες…Έτσι ο Πολυζωίδης δε δέχεται να υπογράψει την καταδίκη των στρατηγών… Η Αντιβασιλεία χρησιμοποιεί όλα τα μέσα…Τελικά οδηγείται δια της βίας στην Ύδρα, όπου εκφωνείται η καταδικαστική απόφαση… Αλλά δε φτάνει μόνον αυτό. Κατηγορούν τον Πολυζωίδη για απάθεια, τον φυλακίζουν και τον δικάζουν…Όμως η απολογία του είναι συντριπτική…Το ακροατήριο ζητωκραυγάζει και ο Πολυζωίδης μαζί με τον συγκατηγορούμενο του Γεώργιο Τερτσέτη αθωώνονται…Οι στρατηγοί παίρνουν χάρη και αποφυλακίζονται…

Η δίκη.

Τον Απρίλιο του 1834, σε στιγμές οριακές για τη γέννηση, την επιβίωση και την πολιτειακή διαμόρφωση του ελληνικού κράτους, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και ο αγαπημένος του ανηψιός, ο Δημητράκης Πλαπούτας-Κολιόπουλος, εισάγονται σε δίκη με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας. Η δίκη εκείνη, που έχει κατά καιρούς χαρακτηριστεί «παράνομη» και «δίκη των δικαστών», διεξάγεται στο πρωτοδικείο Ναυπλίου. Οι κατηγορούμενοι καταδικάζονται σε θάνατο. Όμως ο πρόεδρος του δικαστηρίου, ο αδέκαστος Αναστάσιος Πολυζωίδης, που σημειωτέον είχε προσωπικές και πολιτικές εχθρότητες με τον Κολοκοτρώνη, αρνείται να υπογράψει την απόφαση, διαμαρτυρόμενος ότι την θεωρεί «άδικον και ατιμάζουσαν άνδρας αθώους και ενδόξους, επικίνδυνον δε και κηλιδούσαν εκ προοιμίων τα δικαστήρια της νέας βασιλείας και ασεβούσαν προς την αλήθειαν και την δικαιοσύνην». Η δεύτερη άρνηση υπογραφής της καταδίκης ανήκει σε ένα άλλο επιφανές μέλος του δικαστηρίου, τον λόγιο Γεώργιον Τερτσέτη.

Έτσι σώζεται η ζωή του μεγάλου ήρωα της Επανάστασης, που όμως εγκλείεται σε ένα μικρό, χαμηλό, υγρό, σκοτεινό και κρύο κελλί στό φρούριο του Παλαμηδιού. Η γενναία όσο και παράτολμη στάση των δύο έντιμων δικαστών αναγκάζει την Αντιβασιλεία να μην εκτελέσει την απόφαση. Ωστόσο και οι δύο προφυλακίζονται για ένα τετράμηνο και παραπέμπονται σε δίκη, κατά την οποία αθωώνονται. Αργότερα ο Πολυζωίδης αποκαθίσταται από την ίδια τη βασιλεία: διορίζεται αντιπρόεδρος του Αρείου Πάγου και σύμβουλος της Επικρατείας και φθάνει να διατελέσει υπουργός Παιδείας και Εσωτερικών.

Ποιος είναι όμως ο Τερτσέτης και ο Πολυζωίδης που αρνήθηκαν να καταδικάσουν τον Γέρο του Μωριά?

Ο Γεώργιος Τερτσέτης έχει περάσει στους αθανάτους της ελληνικής ιστορίας όταν είχε το θάρρος, στη διάρκεια της ιστορικής απολογίας του, να βροντοφωνάξει στον διορισμένο Άγγλο Επίτροπο Εδουάρδο Μάσον στη δίκη των Κολοκοτρώνη.- Πλαπούτα “Ποιός είσαι εσύ……” Μια απολογία η οποία έχει μείνει ιστορική.

Ο φιλελεύθερος λόγος του έγινε ο ύμνος της
Δικαιοσύνης. Δίκαια έτσι έχει τοποθετηθεί στο
χώρο των μεγάλων διαφωτιστών του Έθνους।

Η οικογένεια Τερτσέτη εγκαταστάθηκε στην Ζάκυνθο τον 15ο αιώνα προερχόμενη από την Πορτογαλλία. Στον τόπο της καταγωγής τους είχαν ένα σημαντικό όνομα, όμως δεν ήσαν από τις σημαντικές ντόπιες οικογένειες της Ζακύνθου και τον Γεώργιο Τερτσέτη τον λογάριαζαν για ποπολάρο. Ρωμαιοκαθολικοί στο θρήσκευμα το μετέφεραν από γενεά σε γενεά. Πατέρας του ήταν ο Ναθαναήλ Τερτσέτης ο οποίος παντρεύτηκε την Κατερίνα Στρούτζα. Στα 1800 γεννιέται ο γιός τους στον οποίον δόθηκε το όνομα Γεώργιος-Μάρκος. Ο πατέρας του, πιστός στην δική του θρησκεία, τον βαφτίζει καθολικά παρ’ όλες τις αντιρρήσεις της μητέρας του. Όμως αυτή θα βρει την ευκαιρία να “βουτήξει” τον γιό της και στη ορθόδοξη κολυμπίθρα. Όμως σαν το έμαθε ο πατέρας του τον ξαναβαφτίζει καθολικόν.

Πρώτος δάσκαλος του νεαρού Τερτσέτη είναι ο Lorenzo di रमा στο σχολείο του οποίου έχει συμμαθητές τα παιδιά του Κολοκοτρώνη, Πάνο και Γενναίο.Στη συνέχεια θα μεταβεί στην Μπολώνια και την Πάντοβα όπου παρακολουθεί μαθήματαιταλικής και λατινικής φιλολογίας. Εκεί θα γνωριστεί με το κίνημα του καρμποναρισμού και θα ενταχθεί σ’ αυτό (Ο καρμποναρισμός αναπτύχθηκε στην Νότια Ιταλία μεταξύ 1807-1812 και είχε σκοπό την αποτίναξη της απολυταρχίας και την εγκαθίδρυση του ελεύθερου δημοκρατικού πολιτεύματος)
Με την επιστροφή του στην Ελλάδα θα μυηθεί στην Φιλική Εταιρεία και θα φύγει για την Πελοπόνησο για να διοργανώσει τον αγώνα. Όμως για λόγους υγείας θα επιστέψει σύντομα στην Ζάκυνθο. Εκείνο τον καιρό θα συνδεθεί με αδελφική φιλία με τον Διονύσιο Σολωμό. Στην περίοδο της διακυβέρνησης της χώρας από τον Καποδίστρια θα πολεμήσει στην Δυτική Ρούμελη.
Το 1832 διορίζεται καθηγητής γαλλικών στο Προκαταρκτικό Σχολείο και αργότερα καθηγητής στρατιωτικής Ιστορίας στην Στρατιωτική Σχολή Ναυπλίου.
Τον Απρίλιο του 1834 στο παλιό τζαμί του Ναυπλίου
αρχίζει η δίκη των Κολοκοτρώνη-Πλαπούτα με την κατηγορία της εσχάτης προδοσία। Πρόεδρος του δικαστηρίου θα είναι ο Αναστάσιος Πολυζωίδης και ένας από τους δικαστές ο Γεώργιος Τερτσέτη। Τη έδρα του Επιτρόπου θα έχει ο Άγγλος Εδουάρδος Μάσον। Στα παρασκήνια θα υπάρχει ο Τζώρτζ Μάουερ, αντιβασιλέας του Όθωνα και υπεύθυνος για την οργάνωση της Δικαιοσύνης, της Εκκλησίας, και της Παιδείας. Είναι αυτός που έχει σχεδιάσει όλη την πλεκτάνη της προδοσίας των δύο κατηγορουμένων και επί πλέον έχει αποφασίσει και για την τιμωρία που επιθυμεί. Εις θάνατον και οι δύο με εκτέλεση της απόφασης εντός εικοσιτεσσάρων ωρών στην αγχόνη.
Μετά το τέλος της ακροαματικής διαδικασίας οι δικαστές αποσύρονται σε σύσκεψη για την έκδοση της απόφασης. Ο Μάουερ παράνομα παρεμβαίνει και ζητά συνοπτικές διαδικασίες και την καταδίκη των κατηγορουμένων.
Οι άλλοι τρεις δικαστές, Δ.Σούτσος, Α.Βούλγαρης και Φ.Φραγκούλης, εκτελώντας τις εντολές του Μάουερ, θα ζητήσουν την καταδίκη των κατηγορουμένων και την εκτέλεσή του στην αγχόνη εντός εικοσιτεσσάρων ωρών, σύμφωνα με την επιθυμία του Αντιβασιλέα.
Μετά από αυτούς τους τρεις θα μιλήσει ο Τερτσέτης ο οποίος θα φωνάξει “Δεν θα με έχετεσυνεργό στο φόνο δύο αθώων ανθρώπων” Θα ακολουθήσει και ο Πολυζωίδης και μετά από μεγάλες διαβουλεύσεις και με την παρέμβαση του Όθωνα οι δύο κατηγορούμενοι θα αθωωθούν. Όμως σε βάρος του Τερτσέτη και του Πολυζωίδη θα σχηματισθεί δικογραφία για απίθεια και άρνηση υπηρεσίας και θα οδηγηθούν σε δίκη.
Στην δίκη αυτή θα εκφωνήσει την ιστορική απολογία του η οποία όχι μόνο θα οδηγήσει το δικαστήριο στην αθώωσή τους αλλά θα δώσει στον Τερτσέτη τον τίτλο του διαφωτιστή.Η προτομή του Τερτσέτη συντροφιά με αυτή του Πολυζωϊδη κοσμούν την είσοδο του Δικαστικού Μεγάρου Ναυπλίου.
Ήταν η 24η Σεπτεμβρίου του 1834 όταν ο Γεώργιος Τερτσέτης άρχισε την ιστορική απολογία του.
Αξίζει εδώ να δώσω μερικά στιγμιότυπα.

«Ποιός είσαι εσύ ώ Επίτροπε που ήρθες στη χώρα μας να μας δικάσεις; Είσαι αλλόεθνος. Και για να είσαι αλλόεθνος δεν μπορεί να είσαι δίκαιος. Δεν μπορείς να δικάσεις Έλληνες.»«Ξέρεις να λες Ελλάδα στα ελληνικά, μα τίποτε δε νοιώθεις απ’ ό,τι σπουδαίο, μεγάλο και αιώνιο κρύβει τούτη η λέξη στα σπλάγχνα της.»

«Κατάλαβες τη θέση του εισαγγελέα σε ελληνικό δικαστήριο αλλά δεν έχεις θέση στην ελληνική δικαιοσύνη Επίτροπε. Είσαι εκτός φύσει και θέσει. Θέλεις να δικάσεις τους Έλληνες με τον πατριωτισμό του Εγγλέζου.»

«Ο εθνισμός μας, ώ Επίτροπε, είναι θεμελιωμένος στα αίματα οκτακοσίων χιλιάδων Ελλήνων που θυσιάστηκαν εις τον αγών. Θα ήταν κατάρα Θεού αν εμείς την ημέρα εκείνη της δίκης το ξεχνούσαμε αυτό»

Η απολογία του Τερτσέτη αποτέλεσε μέγα τόλμημα σε μια περίοδο όπου η βία, τα πάθη και ο διχασμός επικρατούσαν στην μετεπαναστατική Ελλάδα.
Ο Τερτσέτης και ο Πλουζωϊδης θα αθωωθούν και ο Τερτσέτης θα πάρει το δρόμο της ξενητιάς. Θα πάει στο Παρίσι όπου θα παραμείνει για δέκα χρόνια.
Με την επιστροφή του στην Αθήνα το 1844 διορίζεται Αρχειοφύλαξ της Βουλής των Ελλήνων.
Το 1847 δημοσιεύει την ποιητική του συλλογή “Απλή γλώσσα” και το 1856 δύο μεγάλα σε έκταση ποιήματα με τους τίτλους “Οι γάμοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου” και “ Κορίννα και Πίνδαρος” Άλλα έργα του είναι “La morte di Socrat” (Ο θάνατος του Σωκράτη)
Στο ποιητικό του έργο είναι εμφανής η σολωμική επίδραση καθώς και η επίδραση από το δημοτικό τραγούδι. Εξ΄άλλου ο Τερτσέτης στάθηκε ένας από τους λίγους που συνέδεσαν την Επτανησιακή Σχολή με την Α ! Αθηνών.
Το 1861 ταξειδεύει στην Ιταλία ως απεσταλμένος του Όθωνα και το 1866 στην Ευρώπη για λογαριασμό της Ελληνικής κυβέρνησης με αφορμή την Επανάσταση στην Κρήτη. Σ’ αυτό του το ταξίδι παντρεύεται στο Παρίσι την Γαλλίδα λογογράφο Αδελαϊδα Τζαίρμεν
Ο Τερτσέτης, εκτός από την ιστορική απολογία του, έχει μείνει πιό πολύ γνωστός από την συγγραφή των απομνημονευμάτων των Κολοκοτρώνη, Νικηταρά και άλλων αγωνιστών. H μεγάλη και πολύπλευρη αυτή φυσιογνωμία θα τελειώσει τη ζωή της στην Αθήνα στις 15 Απριλίου 1874.

Για όσους από εμάς έχουν επισκεφθεί τα Επτάνησα και συγκεκριμένα την Ζάκυνθο μπορούμε να καταλάβουμε το σημαντικό ρόλο που έπαιξαν στην ηρωική επανάσταση και στην αποτίναξη του τουρκικού ζυγού καθώς ενώ ήταν υπό ενετική κατοχή διατήρησαν τους δεσμούς με την μητέρα Ελλάδα και την εθνική τους ταυτότητα.

Η Δίκη είχε και προεκτάσεις που δεν μπορούν να αναφερθούν σε αυτό το σύντομο άρθρο απλά ο ερευνητής του μέλλοντος ας κοιτάξει απλά τα ονόματα που παρευρίσκονταν στο δικαστήριο και ας τα συνδέσει με άλλα κομμάτια της ιστορίας λαμβάνοντας υπόψη την καταγωγή και τα συμφέροντα της τότε εποχής αφού ανατρέξει σε πολλές πηγές για να διατηρηθεί η αρχή της αντικειμενικότητας.

Δε θα πούμε τίποτα …παραπάνω…Η Δίκη των Δικάστών…αληθινοί πατριώτες…

Παραθέτουμε το καλύτερο απόσπασμα της ταινίας:

http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=rROEVJwyEBY